Historia magii, czyli jak zaczęły się pokazy iluzji

Sztuka magii i iluzji towarzyszy nam od wieków. W dzisiejszych czasach dobrze ją rozumiemy i nie mamy już żadnych obaw. Nie była to jednak reguła. Narosłe przez wieki legendy wywarzały tajemniczą mgiełkę, która klasyfikowała sztukę magii od nieczystych, pogańskich rytuałów po elegancką rozrywkę.

Historia pokazów iluzji była długa i kręta. Na przestrzeni dziejów ludzkość zadawała sobie coraz trudniejsze pytania dotyczące otaczających nas zjawisk. Brak wiedzy i logicznych wniosków czy obserwacji, przeplatała rzeczywistość z fantazją. Osoby, które potrafiły dostrzec pewne zjawiska i mieli o nich pojęcie, stawali się wyjątkowi.

Zapoznaj się z historią magii w całości. W tym artykule przedstawię najpopularniejszych iluzjonistów wszech czasów (m.in. Harrego Houdiniego i Davida Copperfielda) oraz prześledzę wpływ sztuki iluzji na społeczeństwo i kulturę konkretnych czasów. Gotowy? Zaczynamy od początku.

Historia iluzji, czyli jak się to zaczęło?

Historia magii rozpoczyna się w starożytności. Rozmawiamy o czasach, kiedy to choćby spadająca gwiazda z nieba była zjawiskiem tajemniczym, niezwykłym – więc i jednocześnie magicznym. Bystry i wtajemniczony członek plemienia, który był w stanie przewidzieć podstawowe zjawiska astrologiczne, mógł zostać uznany za posiadacza magicznych zdolności. Magia była wykorzystywana również do wzbudzania respektu. Teraz uznajemy to za brak wiedzy, ale wtedy nie było to zrozumiałe.

Pierwszy iluzjonista – Kto nim był?

Pierwsi iluzjoniści popisywali się umiejętnościami przed władcami starożytnego Egiptu. Pierwszym udokumentowanym iluzjonistą był Dedi. Dowiadujemy się o nim z czwartego opowiadania Czary na dworze Cheopsa ze staroegipskiego Papirusu Westcara.

Według powieści Dedi był 110-letnim mieszkańcem miasta Djed-Sneferu. Był obdarzony magicznymi mocami i utalentowany w tworzeniu proroctw. Potrafił przywrócić do życia gęś, której obcięto głowę. Za pomocą magicznego zaklęcia sprawiał, że odcięta głowa tajemniczo przyrastała do szyi i zwierze ożywało. Swoje zdolności prezentował przed faraonem Cheopsem. Można uznać to wydarzenie za pierwszy historyczny pokaz iluzji.

Badacze nie odnaleźli żadnych innych archeologicznych lub historycznych źródeł na temat istnienia Dediego. W związku z tym cała historia pokazów iluzji Dediego opiera się na Papirusie Westcara, który został spisany w późniejszym czasie. Oznacza to, że opowieść o jego wyczynach była przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie.

3 kubki, czyli trik na kolejne tysiąclecia

Trzy kubki i jedna kulka. Jeśli zgadniesz, pod którym kubkiem znajduje się kulka, wygrywasz. Rzymski senator Senaka w swoim liście do Lucyliusza porównał bezwartościowe argumenty sofistów do sztuczek kuglarzy, używając łacińskiego określenia „acetabula et calculi” (kubki i kulki). Trik ten jest jednym z najstarszych na świecie. Do dzisiaj wielu iluzjonistów pokazuje ten klasyk iluzji.

Pierwszy iluzjonista światowej sławy – Harry Houdini

Przenosimy się do wieku XIX – dokładniej do roku 1874, kiedy to w Budapeszcie urodził się Harry Houdini. Specjalizował się w przeróżnych ucieczkach. Uwalniał się z kajdanek, sznurów, kaftanów bezpieczeństwa, a nawet cel więziennych. Nie było dla niego ucieczki niemożliwej do wykonania.

Swoje umiejętności prezentował zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie. Za sprawą popularności mógł oczekiwać najwyższych honorariów, jakie kiedykolwiek płacono iluzjoniście. Gdziekolwiek występował, jego nazwisko pojawiało się na pierwszych stronach gazet.

Harry Houdini swoimi czynami zainspirował wielu iluzjonistów. Do dzisiaj ogrom artystów wspomina o jego dokonaniach jako prolog do wszelkich trików związanych z uwalnianiem się z więzów itp. Historia magii byłaby niekompletna, nie wspominając o jego osiągnięciach i popularności na początku XX wieku.

Pojawienie królika z kapelusza — najbardziej ikoniczny trik

Nie do końca wiadomo, kto wymyślił klasyczną sztuczkę z pojawieniem królika z kapelusza. John Henry Anderson pokazywał ten trik w połowie XIX wieku. Jednak Anderson był znany z tego, że powtarzał numery innych iluzjonistów – można więc wątpić w jego inwencję twórczą.

Historia pokazów iluzji pokazuje, że obecnie, paradoksalnie mało który iluzjonista pojawia królika z kapelusza. Przemawiają nad tym aspekty praktyczne, artystyczne oraz wątpliwości moralne dotyczące wykorzystywania zwierząt w pokazach iluzji. Iluzjoniści niechętnie prezentują triki, które dla pewnej części publiczności będą odbierane negatywnie i mogą przynieść więcej problemów niż korzyści – najważniejszy w ostatecznym rozrachunku jest w końcu uśmiech na twarzach każdej osoby obecnej na publiczności.

Pojawianie białych lwów, czyli duet Siegfried i Roy

Widzieliście kiedyś pojawianie białych lwów i tygrysów? Tak wygląda show warte miliony dolarów! Zacznijmy jednak od początku.

Historia pokazów iluzji tego niezwykłego duetu rozpoczyna się w 1960 roku. Siegfried Fischbacher i Roy Horn poznali się na pokładzie statku pasażerskiego. Siegfried był tam iluzjonistą, a Roy stewardem, który był zafascynowany iluzją. W domu Roy miał oswojonego geparda. Zaproponował swojemu nowemu przyjacielowi magiczny duet. Gwoździem programu miało być zniknięcie wielkiego kota, a następnie pojawienie Roya. Przedstawienie zrobiło ogromne wrażenie na widowni. Ale nie na kapitanie statku…

Początkowo Roy został zwolniony za nielegalne wprowadzenie drapieżnika na statek. Na jego szczęście występ był tak dużym sukcesem, że wkrótce duet iluzjonistów stał się główną atrakcją artystyczną.

Po zakończeniu kontraktu na statku artyści rozpoczęli swoją trasę po Europie, trafiając na końcu do Las Vegas. Wyróżniające się białe tygrysy i lwy zrobiły furorę. Bilety na ich spektakle były średnio 2 razy droższe niż na inne podobne wieczorne przedstawienia. Nie bez znaczenia była również cała oprawa artystyczna pokazów. Widowiskowe kostiumy, światła, lasery i dymy potęgowały show. Duet Siegfried i Roy mógł codziennie liczyć na pełną salę widowni.

3 października 2003 podczas przedstawienia doszło do wypadku, który na dobre zakończył karierę duetu. Roy został zaatakowany przez jednego tygrysa. Stracił dużo krwi i w stanie krytycznym został przetransportowany do szpitala. Pomimo tej sytuacji zwierzę było dla Roya jak część rodziny. W szpitalu miał powiedzieć „Nie krzywdźcie tygrysa”. Wypadek odbił się takim dużym echem, że konieczne było zakończenie show. Pomimo milionowych przychodów w skali roku, straty wizerunkowe były jeszcze większe. Trudno byłoby wymazać z historii pokazów iluzji duetu Siegfried i Roy tak strasznego wypadku.

Najpopularniejszy współczesny iluzjonista — David Copperfield

Historia magii nie istnieje bez Davida Copperfielda. Lata 80. i 90 XX wieku to jego złote czasy. Żaden inny iluzjonista nie prezentował bardziej widowiskowych iluzji. Wśród jego największych efektów były:

• Zniknięcie Statui Wolności
• Przeniknięcie przez Wielki Mur Chiński
• Zniknięcie pociągu Orient Express
• Ucieczka z Alcatraz
• Lewitacja nad Wielkim Kanionem

To właśnie David Copperfield zainspirował do magicznej kariery większość współczesnych iluzjonistów, w tym Iluzjonistę Konrada Mościńskiego. Bez Davida Copperfielda nie byłoby obecnie tylu iluzjonistów. Jego zasługi we współczesną branżę iluzjonistów jest ogromy. Właśnie dla tego Stowarzyszenie Amerykańskich Iluzjonistów nazwało Davida Copperfielda „Iluzjonistą stulecia” i „Królem Magii”.

Obecnie David Copperfield występuje z biletowanymi przedstawieniami w Las Vegas. W 2023 roku David Copperfield ogłosił swój przyszły trik, nad którym pracował 30 lat. Zaplanował zniknąć z nieba księżyc. Trudno sobie wyobrazić cokolwiek bardziej widowiskowego w dotychczasowej historii magii. Niestety do dzisiaj nie ma żadnych nowych informacji. Czy o Davidzie Copperfieldzie zrobi się znów głośno? Czy projekt został już przekreślony i jeśli tak, to z jakiego powodu? Nikt nic nie wie, oczywiście poza samym Davidem.

Pokazy iluzji a technologia – Co zmieniło się w XXI wieku?

Historia pokazów iluzji pokazuje, że nie należy skupiać się tylko na samym triku. Na odbiór całego spektaklu wpływa cała otoczka artystyczna. Odpowiednie oświetlenie, widowiskowa scenografia, trzymająca w napięciu muzyka, popularność, osobowość sceniczna — to wszystko ma znaczenie dla przedstawienia.

Sztuka magii zmieniła się nie do poznania. O ile kiedyś najtrudniejszą kwestią był sam trik, to w dzisiejszych czasach najtrudniejsza jest prezentacja. To od niej zależy czy pokaz wyróżni się na tle konkurencji i będzie atrakcyjny dla widza. Coraz trudniejsze staje się zdobycie uwagi publiczności.

Przez to (lub dzięki temu) iluzjoniści skupiają się nie na tym, co prezentują, tylko jak. Coraz popularniejsze stają się pokazy iluzjonistów organizowane od A do Z, gdzie osprzętu technicznego jest paradoksalnie co najmniej drugie tyle niż magicznych rekwizytów. Jest coraz większe zapotrzebowanie na widowiskowe pokazy iluzji dla firm i osób prywatnych.

Nie każdy artysta dysponuje odpowiednim zapleczem technicznym do przygotowania takiego show. Aby pokaz iluzji wyglądał najlepiej, konieczne jest skorzystanie z zawodowego iluzjonisty, który dysponuje odpowiednią wiedzą, umiejętnościami i sprzętem. Oferta Iluzjonisty Konrada Mościńskiego zawiera wszystkie te aspekty do kompletnego oczarowania widowni w każdym wieku i na każdą okazję.